Schematy połączeń do kontroli stanu izolacji w rozdzielniach wysokiego napięcia przedstawiono na rys. 20-13 i 20-14. Kontrola stanu izolacji w obwodach sterowniczych i sygnalizacyjnych prądu stałego jest specjalnie ważna ze względu na znaczenie tych obwodów dla niezawodnej pracy elektrowni. Najczęściej występuje doziemienie jednego lub obu przewodów obwodu. Dwubiegunowe zwarcie powoduje przepalenie się bezpieczników zabezpieczających dany odcinek sieci. Natomiast doziemienie jednego przewodu nie powoduje przepalenia się bezpiecznika i cały obwód pracuje nadal. Jest to jednak niebezpieczne, gdyż drugie doziemienie w innym miejscu tego przewodu może spowodować fałszywe zadziałanie sygnalizacji lub zabezpieczeń. Aby temu zapobiec, kontroluje się stale stan izolacji sieci prądu stałego względem ziemi. Najprostszy schemat połączeń dla, kontroli przedstawiono na rys. 23-fi. Jeden zacisk woltomierza jest uziemiony, a drugi za pomocą przełącznika można przyłączyć do sieci prądu stałego. Przy sprawdzaniu stanu izolacji przełącznik przedstawia się kolejno na styki 1 i 2. Jeśli izolacja jest w porządku, to w obu przypadkach przez woltomierz nie przepływa prąd i jego wskazówka stoi na zerze podziałki. Przy uszkodzeniu izolacji, np. ujemnego przewodu sieci, i przy ustawieniu przełącznika w pozycji 2, prąd nie przepływa przez woltomierz i wskazówka jego nie wychyla się, a przy ustawieniu w pozycji 1 dodatni biegun sieci łączy się przez woltomierz z ziemią z biegunem ujemnym i wskutek tego przez woltomierz przepływa prąd i następuje wychylenie wskazówki przyrządu.

Elektrownie cieplne spalają u nas przeważnie węgiel kamienny, ale obecnie przewidziano budowę elektrowni spalających węgiel brunatny i torf. Obecnie mamy już kilka elektrowni’ spalających węgiel brunatny, a przewiduje się nowe elektrownie w miejscowościach bogatych w złoża węgla brunatnego. Elektrownia o mocy 200 KM przy 6000 godzin rocznego użytkowania mocy zainstalowanej zużywa rocznie ok. 2,1 min ton węgla brunatnego, a więc na przyjmowany średnio 50-letni okres eksploatacji elektrowni musi istnieć możliwość wydobycia z kopalni ponad 100 min ton węgla brunatnego.

Na zworę stalową działają dwie siły skierowane w kierunkach przeciwnych, a mianowicie siła F przyciągania przez pole magnetyczne, wytworzone przez cewkę przekaźnika, starająca się przeciągnąć zworę do rdzenia stalowego i siła sprężyny Fs, starająca się utrzymać zworę w położeniu początkowym. Siła F przy danej odległości zwory od rdzenia jest proporcjonalna do kwadratu natężenia prądu przepływającego przez uzwojenie przekaźnika. Siła Fs jest zależna od stopnia napięcia sprężyny. Aby przekaźnik zadziałał, siła F musi osiągnąć wartość F’ większą od siły Fs.

Elektrownie pracujące w systemie energetycznym nie posiadają własnych odbiorców, którym dostarczają energię elektryczną. Istnieje jedynie wspólne obciążenie systemu, w pokrywaniu którego biorą udział wszystkie elektrownie systemu. Udział poszczególnych elektrowni w pokrywaniu obciążenia systemu energetycznego nie zależy od geograficznego położenia elektrowni, lecz decyduje tu przede wszystkim ekonomiczna praca systemu, wykorzystywanie paliw miejscowych i zasobów wodnych oraz ciągłość dostawy energii dla wszystkich odbiorców. System energetyczny jest skomplikowanym organizmem gospodarczym i dlatego prawidłowa i ekonomiczna eksploatacja systemu musi być prowadzona przez odpowiednio zorganizowaną służbę rozrządu mocy.

W czasie rozwierania się zestyków wyłącznika powstają dwa luki elektryczne na każdy biegun (patrz rys. 15-S’.Wokół każdego luku powstaje pęcherz gazów, będących produktem rozkładu oleju pod wpływem wysokiej temperatury. W pęcherzu znajduje się około 7{Po wodoru, który ułatwia gaszenie łuku. Pod działaniem sił elektrodynamicznych łuki dwóch przerw jednego bieguna wychylają się na zewnątrz. Energia łuku zużywa się częściowo na rozkład, a częściowo na podgrzanie oleju. Podczas kolejnych przejść prądu przez zero łuk gaśnie i zapala się ponownie tak długo, aż styczki rozejdą się na dostateczną odległość. Łuk gaśnie ostatecznie po kilku do kilkunastu półokresach. Gazy powstające przy gaszeniu łuku powiększają ciśnienie w kotle. Poduszka powietrzna pod pokrywą wyłącznika gra tu rolę amortyzatora. Nadmiar gazów uchodzi na zewnątrz przez rurę wydmuchową. Przy zbyt wysokim poziomie oleju, a zatem przy zmniejszonej poduszce powietrznej gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrz kotła może spowodować jego rozsadzenie. Zbyt niski poziom oleju może spowodować samozapłon gorących gazów palnych w przestrzeni poduszki powietrznej, co może być również powodem rozsadzenia wyłącznika. Z tego powodu należy baczną uwagę zwracać na utrzymanie poziomu oleju ściśle na przepisanej wysokości. Ze względu na wydzielanie się gazów palnych przy gaszeniu łuku w wyłącznikach pełnoolejowych, jak też ze względu na niebezpieczeństwo rozsadzenia kotła wyłącznika przy budowie rozdzielni wyposażonych w wyłączniki tego typu stosuje się specjalne środki ostrożności, polegające na oddzieleniu pomieszczeń, w których ustawione są wyłączniki, od reszty rozdzielni przy pomocy ścianek, oraz na ustawianiu wyłączników nad dołami przystosowanymi do przyjęcia i zgaszenia oleju w razie ewentualnego rozsadzenia wyłącznika. Pomieszczenia wyłączników muszą być przewietrzane dla odprowadzania gazów na zewnątrz.

Cel stosowania, zasada działania, przekładnia. Jednofazowy przekładnik napięciowy (rys. 7-7) stanowi właściwie transformator jednofazowy o małej mocy, jego uzwojenie pierwotne J jest włączone na napięcie C7i, które pragniemy zmierzyć. Do wtórnego uzwojenia II przyłączamy cewki napięciowe przyrządów pomiarowych lub przekaźników. Ponieważ oporność cewek napięciowych wszystkich tych przyrządów jest stosunkowo bardzo znaczna, przekładnik napięciowy pracuje przy małym obciążeniu zbliżonym praktycznie do biegu jałowego. Zastosowanie przekładników napięciowych , zapewnia bezpieczeństwo personelu obsługującego przy- rządy pomiarowe i przekaźniki oraz umożliwia standaryzację tych przyrządów.

Tworzenie systemów energetycznych ma bardzo duże znaczenie dla gospodarki narodowej. Przy należytym rozdziale obciążenia na współpracujące elektrownie uzyskujemy ekonomiczniejsze wykorzystanie urządzeń wytwórczych poszczególnych elektrowni. Ponadto mamy możliwość wykorzystania zapasów paliw miejscowych oraz zasobów wodnych. Duże znaczenie ma również zmniejszenie strat w liniach przesyłowych, co z kolei wpływa na zmniejszenie zużycia paliwa. Przy współpracy elektrowni wykorzystujemy przede wszystkim te elektrownie, które pracują z największą sprawnością. Pokrywają one podstawowe obciążenie systemu (patrz § 2.3).

Liczniki energii czynnej służą do pomiaru energii elektrycznej zamienianej na pracę użyteczną, a liczniki energii biernej mierzą ilość energii biernej pobieranej przez silniki i transformatory do wytwarzania strumieni magnetycznych w ich rdzeniach stalowych.

Stałe lub przenośne transformatory bezpieczeństwa stosujemy do zasilania lamp ręcznych i narzędzi elektrycznych. Napięcie wtórne tych transformatorów wynosi zwykle 24 lub 36 V. Transformatory przenośne przyłączamy do sieci 220/380 V giętkim przewodem oponowym złączonym na stałe z transformatorem i mającym na końcu wtyczkę. Po stronie obniżonego napięcia transformator ma gniazdko wtyczkowe. Transformator bezpieczeństwa powinien mieć uziemioną obudowę. Należy go umieszczać możliwie blisko zasilającego gniazdka wtyczkowego, jak najdalej od miejsca pracy.

Rozdzielnie i ich elementy. Urządzeniem rozdzielczym, czyli rozdzielnią wysokiego napięcia, nazywamy zespół przyrządów służących do rozdziału energii elektrycznej o wysokim napięciu. W rozdziale tym zostaną omówione urządzenia rozdzielcze o napięciu znamionowym powyżej 1000 V. W Polsce stosowane są wysokie napięcia 3, 6, 10, 15, 30, 60, 110 i 220 kV.