Szyny zbiorcze. Zadaniem szyn zbiorczych jest rozprowadzanie energii elektrycznej wewnątrz urządzenia rozdzielczego od pól dopływowych do poszczególnych odpływów. Szyny zbiorcze wykonuje się głównie z aluminium lub ze stali, rzadziej stosuje się szyny miedziane. W rozdzielniach wnętrzowych dla napięć 15 do 30 kV stosuje się najczęściej płaskowniki aluminiowe, ułożone pojedynczo lub po kilka obok siebie. Dla bardzo dużych prądów stosuje się szyny miedziane wielopaskowe lub aluminiowe korytkowe o przekroju w kształcie litery C. Dla napięć wyższych, a tym samym niższych prądów, stosuje się w rozdzielniach wnętrzowych i napowietrznych pręty o przekroju kołowym, względnie rury z miedzi lub aluminium. W rozdzielniach napowietrznych stosuje się często szyny zbiorcze z linek stalowo-aluminiowych. W rozdzielniach wnętrzowych maluje się szyny farbami emaliowymi, co znacznie polepsza warunki ich chłodzenia (patrz pkt 15.1.3), chroni’ powierzchnię szyn przed wpływami atmosferycznymi i umożliwia łatwe rozróżnianie faz. Przepisy PN/E-10 nakazują malowanie przewodów faz: R – na kolor żółty, S – na zielony, a T – na fioletowy. Przy prądzie stałym maluje się biegun dodatni na czerwono, a ujemny na niebiesko. Przewody uziemień ochronnych maluje się czarno, przewody zaś zerowe i zerujące – biało z czarnymi paskami poprzecznymi o szerokości 1,5 cm w odległości co 15 cm.

Przy pracy transformatora następuje nagrzewanie uzwojeń i nagrzewanie rdzenia powodujące straty mocy. Straty w rdzeniu spowodowane histerezą i prądami wirowymi, są zależne od stratności blach, z których wykonano rdzeń, od indukcji w rdzeniu oraz od całkowitego ciężaru rdzenia. Straty w rdzeniu pozostają stałe przy zmianach obciążenia transformatora i są równe stratom przy pracy jałowej, dlatego nazywamy je stratami jałowymi.

Jeśli w układzie elektroenergetycznym trójfazowym, składającym się z trzech przewodów fazowych oraz ziemi, nastąpi nieprzewidziane zetknięcie lub połączenie trwałe dwu lub więcej punktów o różnych potencjałach, to zjawisku temu towarzyszy zwykle bardzo znaczny wzrost natężenia prądu (przetążenie) oraz najczęściej łuk elektryczny. Zjawiska tego rodzaju nazywamy ogólnie zwarciami. Rozróżniamy zwarcia bezoporowe, w których zwarte punkty dotykają się bezpośrednio, a miejsce zwarcia nie wykazuje prakr tycznie żadnej oporności, oraz zwarcia, gdzie oporność przejściowa osiąga stosunkowo znaczne wartości. W zależności od liczby i rodzaju zwartych przewodów rozróżniamy następujące rodzaje zwarć:

Pod względem rodzaju izolacji rozróżniamy kable w izolacji papierowej i kable w izolacji gumowej. Powszechnie stosuje się kable w izolacji papierowej nasyconej olejem mineralnym, ponieważ posiadają one wysoką wytrzymałość elektryczną, co umożliwia wykonywanie kabli na napięcie do 220 kV, a ponadto kable te są odporne na wysokie temperatury, a, więc mogą być znacznie obciążone. Kable w izolacji gumowej są wykonywane przeważnie tylko na napięcie 1 kV. Są one giętkie, co pozwala na wykonywanie mniejszych krzywizn oraz dobrze pracują w pozycji pionowej, ale dopuszczają niższe temperatury nagrzania, żył, a więc mniejsze obciążenie.

Warunki pracy elektrowni w ciągu roku najlepiej przedstawia roczny wykres szczytowych obciążeń dobowych (rys. 2-7).

Na rys. 18-5 a przedstawiono zasadę rezerwy ukrytej. Każda z sekcji’ rozdzielni niskiego napięcia Si i S? zasilana jest przez oddzielny transformator Ti i T«. Moc każdego z nich może pokryć zapotrzebowanie mocy obu sekcji. W razie uszkodzenia jednego z transformatorów sprzęga się obydwie sekcje, zasilając je przez jeden transformator. Rysunek 18-5 b przedstawia zasadę rezerwy jawnej. Zastosowano tu dwa transformatory robocze Ti i T? i transformator rezerwowy TR. Moc znamionowa każdego z tych trzech transformatorów odpowiada obciążeniu tylko jednej sekcji, jest zatem o połowę mniejsza od mocy jednostkowej transformatorów wg schematu 18-5 a. W razie uszkodzenia jednego z transformatorów roboczych włącza się jeden z wyłączników po stronie dolnego napięcia transformatora rezerwowego, który zastępuje wówczas uszkodzony transformator.

Części przyrządów i urządzeń elektrycznych, to jest łączników, przekład- ników, dławików zwarciowych, izolatorów wsporczych i przepusto- wych, przez które przepływa prąd, muszą być izolowane względem ziemi i względem innych faz, przy czym izolacja musi być dostosowana do napięcia przy ich normalnej pracy. Napięciem znamionowym przyrządu nazywamy napięcie międzyprzewodowe, na które przyrząd został zbudowany. Napięcie to równa się zwykle napięciu, dla którego została przewidziana izolacja przyrządu, tzw. napięciu znamionowemu izolacji. Czasem stosowane jest jednak napięcie znamionowe izolacji wyższe od napięcia znamionowego przyrządu. W warunkach normalnej pracy mogą występować napięcia do 15% wyższe od napięcia znamionowego, spowodowane warunkami ruchowymi układów elektroenergetycznych. W warunkach zakłóceniowych mogą występować napięcia znacznie przewyższające napięcie znamionowe zwane przepięciami (patrz rozdz. 21). Przepięcia mogą spowodować wyładowania elektryczne w postaci przeskoku w powietrzu, w oleju izolacyjnym, lub po powierzchni części izolacyjnych stałych, ich przebicie i zniszczenie. Wysokość napięcia, którą dany przyrząd musi wytrzymać przy próbie napięciowej w warunkach ściśle określonych przepisami bez uszkodzenia izolacji, nazywamy napięciem probierczym W myśl przepisów polskich napięcie probiercze przyrządów rozdzielczych wysokiego napięcia przy próbie częstotliwości 50 Hz wynosi

Skład węgla przeznaczony jest do za bezpieczenia ciągłości pracy elektrowni w razie przerwy w dostawie węgla oraz do przyjęcia dostaw węgla przekraczających jego bieżące zużycie. W zależności od ich przeznaczenia rozróżniamy składy zapasowe i składy robocze (buforowe). Składy zapasowe przeznaczone są do planowego przechowzywania większych ilości węgla. Ze składów tych pobiera się węgiel w tych przypadkach, gdy jego dostawa jest mniejsza od zużycia. Może się to zdarzyć w okresach zimowych w elektrowniach oddalonych od kopalni węgla. Składy robocze natomiast przeznaczone są do bieżącego wyrównywania niewielkich różnic między dostawami a zużyciem węgla. W składach tych jest ciągły ruch, są one związane z ruchem kotłowni i powinny być położone jak najbliżej kotłowni. Ilość węgla na składzie zapasowym i roboczym zależy od: mocy elektrowni, jej odległości od kopalni, jej położenia i specyficznych warunków pracy. W większości przypadków przy dostawie węgla koleją przyjmuje się zapas równy najwyższemu miesięcznemu zużyciu węgla. Dla nowoczesnych dużych elektrowni zawodowych o mocy 50 -r- 200 MW daje to zapas w przybliżeniu 30 -f- 200 tys. ton. Aby ułatwić określenie ilości węgla znajdującego się na składzie, układa się go w kształcie regularnych brył. i

Rysunek 18-2 przedstawia przykład układu połączeń potrzeb własnych elektrowni, składającej się z dwóch turboprądnic o mocy pozornej 62,5 MVA, 10 kV, pracujących w blokach z transformatorami trójuzwojeniowymi na rozdzielnie 110 i 30 kY. Roboczymi źródłami zasilania rozdzielni potrzeb własnych są transformatory 10/3 kV o mocy po 8 MVA przyłączone do zacisków prądnic. Moc znamionowa tych transformatorów dobrana jest do obciążenia rozdzielni potrzeb własnych z uwzględnieniem warunków samorozru- chu. Do zasilania rezerwowego potrzeb własnych służy transformator 8 MVA, 30/3 kV, wspólny dla wszystkich sekcji. Moc tego transformatora dobrana jest do zasilania jednej tylko sekcji potrzeb własnych. Transformator ten powinien być przyłączony do sieci przesyłowej pewnej ruchowo, na którą elektrownia współpracuje z sąsiednimi elektrowniami. W przypadku gdy sieć 30 kV stanowiłaby tylko sieć rozdzielczą o znaczeniu miejscowym, a współpraca z innymi elektrowniami odbywałaby się jedynie na napięciu 110 kV, należałoby transformator rezerwowy potrzeb własnych przyłączyć do rozdzielni 110 kV. Przewody zasilania rezerwowego 3 kV doprowadzone są do sekcji roboczych za pośrednictwem odłącznikowej sekcji rezerwowej SR 3 kV. Układ może być rozszerzony dla większej liczby prądnic.

Stykiem nazywamy zjawisko zetknięcia się przewodników prądu elektrycznego. Styczką nazywamy natomiast element konstrukcyjny łącznika, a zestykiem zespół styczek jednego bieguna łącznika (np. styczki stałej i ruchomej).