Na rys, 19-5 przedstawiono zasadniczy schemat jednego z typów urządzeń SPZ opracowanego przez laboratorium Ministerstwa Elektrowni’ Związku Radzieckiego. Zastosowano przekaźniki pomocnicze 1,3 i 9, przekaźnik zwłoczny 2, przekaźnik sygnałowy 4, kondensator 5, oporniki 6 (l-i-2 Mil) i 7 oraz lampkę sygnalizacyj ną 8. Dzięki przekaźnikowi 2 uzyskuje się konieczną zwłokę działania urządzenia kondensator 5 (około 20 aF) zapewnia jednokrot- ność działania i uniemożliwia wielokrotne zamykanie wyłącznika na zwarcie. Przekaźnik sygnałowy 4 służy do sygnalizacji zadziałania urządzenia SPZ, a wyłącznik 11 do unieruchomienia urządzenia SPZ, Znaczenie pozostałych przekaźników i oporów wyjaśnione zostanie w dalszej treści. Przekaźniki 1 i 9 mają po dwa uzwojenia: bocznikowe i szeregowe. Przekaźniki mogą zadziałać przy przepływie prądu o odpowiednim natężeniu przez jedno z tych uzwojeń. Uzwojenie szeregowe przekaźnika 1 jest włączone w obwód stycznika pośredniego 15 cewki zamykającej wyłącznik, a uzwojenie szeregowe przekaźnika 9 w obwód cewki otwierającej. Po zamknięciu wyłącznika za pomocą sterownika 10 kondensator 5 ładuje się przez zestyk 12 sterownika i opornik 6. Zastosowany tu sterownik składa się z dwóch przycisków umieszczonych we wspólnej skrzynce. Każdy przycisk wyposażony jest w dwa komplety zestyków: jeden zestyk zwiemy połączony bezpośrednio z guzikiem przycisku i jedną parą zestyków przełączających, która po naciśnięciu np. przycisku Z nie wraca do położenia pierwotnego, a pozostaje w położeniu dolnym tak długo, aż nie zostanie uruchomiony przycisk O. Dzieje się to dlatego, ponieważ obydwie pary zestyków przełączających sprzęgnięte są ze sobą mechanicznie w ten sposób, że skoro jeden z nich znajduje się w położeniu dolnym, to drugi musi znajdować się w położeniu górnym i na odwrót.

Rurki układa się na wierzchu lub pod tynkiem w zależności od rodzajów pomieszczenia oraz od tego, czy instalacja nie jest narażona na uszkodzenia mechaniczne lub też czy zachodzi obawa takich uszkodzeń. W pomieszczeniach suchych, w których nie ma obawy gromadzenia się wilgoci w powietrzu, prowadzi się rurki płaszczowe po wierzchu lub pod tynkiem, jeśli nie grożą uszkodzenia mechaniczne. Jeśli instalacja jest narażona na takie uszkodzenia, pod tynkiem układa się rurki płaszczowe oraz gumowe lub na wierzchu rurki pancerne. W pomieszczeniach suchych, w których wilgoć może się zbierać przejściowo, stosuje się rurki płaszczowe pod tynkiem, a jeśli instalacja narażona jest na uszkodzenie mechaniczne, układa się rurki pancerne na wierzchu. W pomieszczeniach wilgotnych, w których stale jest duża ilość wilgoci, układa się rurki pancerne.

Zasada działania termometrów oporowych polega na zależności oporności przewodników elektrycznych od temperatury.

Termometr oporowy składa się z czujnika oporowego wykonanego z metalowego drucika umieszczonego w środowisku, którego temperaturę chcemy zmierzyć, z miernika oporności elektrycznej, ze źródła prądu oraz z przewodów łączących czujnik z przyrządem pomiarowym.

Korbę ładowania P-2 przesuwamy na ostatnie ogniwo i sprawdzamy napięcie baterii. Za pomocą regulatora wzbudzenia podwyższamy napięcie prądnicy do nieco wyższego napięcia niż stwierdzone napięcie baterii i przez zamknięcie wyłącznika W włączamy prądnicę G. Wówczas do baterii dopływa prąd z prądnicy G przez korbę Pa, która stoi wtedy na ostatnim styku ładownicy. Napięcie na poszczególnych ogniwach zaczyna wzrastać i przesuwamy korbę wyładowania Pi w lewo, aby nie otrzymać zbyt wysokiego napięcia na szynach zbiorczych. Ostatnie ogniwa baterii były wyładowywane przez stosunkowo krótki okres czasu, a więc zostaną szybko naładowane i dlatego wyłączamy je za pomocą korby P-> przez przesuwanie jej w lewo. Tak więc za pomocą korby Pi potrafimy wyregulować napięcie na szynach a korba P2 służy do wyłączania naładowanych ogniwdownicę pojedynczą (schemat na rys. 14-2), nie mamy tej możliwości i dlatego układ taki jest bardzo rzadko stosowany.

Koszt budowy elektrowni wodnych jest do 4 razy wyższy od kosztu budowy elektrowni cieplnych, jednak budowa elektrowni wodnych pozwala na znaczną oszczędność paliwa. Ponadto elektrownie wodne wymagają mniejszego personelu obsługi, niedużych napraw i remontów, a przeszło trzykrotnie niższe koszty wytwarzania wyrównują w ciągu ok. 20 lat wyższe koszty budowy elektrowni. Cenną zaletą turbin wodnych jest możliwość uruchomienia ich i obciążenia w ciągu kilku minut, co ma duże znaczenie w razie zakłóceń w systemie energetycznym (rozdz. 2). Dużą rolę w walce z powodziami odgrywają zbiorniki elektrowni wodnych, które umożliwiają gromadzenie znacznych ilości wody i przez to zapobiegają powodziom.

Próba wytrzymałości elektrycznej kabli, zwana również próbą napięciową, pozwala wykryć miejsca o gorszej izolacji. Próba ta może być przeprowadzona zarówno napięciem zmiennym, jak i napięciem stałym. Badania wykazały jednak, że napięcie probiercze stałe jest znacznie mniej szkodliwe dla izolacji papierowej i dlatego w eksploatacji stosuje się prawie wyłącznie próbę wytrzymałości napięciem stałym. Próbę wytrzymałości elektrycznej wykonuje się przykładając odpowiednio wysokie napięcie między poszczególnymi żyłami oraz między żyłami i uziemioną powłoką ołowianą w kablach wielożyłowych. Wysokość . napięcia probierczego, sposób włączania żył i czas trwania prób zamieszczono według PN/E-6 w tabl. 24-2, przy czym U0 oznacza napięcie znamionowa między żyłą a powłoką ołowianą, zaś U napięcie znamionowe między żyłami kabla wielożyłowego.

U w Polsce Ludowej stanęły poważne zadania odbudowy istniejących i budowy nowych elektrowni i sieci, które mogłyby pomóc w uprzemysłowieniu kraju i poprawie warunków życiowych ludności.

Na rys. 17-5 przedstawiono przykładowy schemat elektrowni zawodowej w układzie blokowym z transformatorami trój uzwój eniowymi. Moc zainstalowana elektrowni wynosi tak samo jak w przykładzie poprzednim 100 MW, ale w dwóch jednostkach o mocy pozornej po 62,5 MVA, 10 kV (odpowiada to 50 MW przy cos = 0,fi). Założone takie same warunki pracy elektrowni jak w schemacie 17-4, to jest dostawę po połowie mocy do sieci o napięciu 110 i 30 V. Obydwie tur- boprądnice pracują w blokach z transformatorami trójuzwoje- niowymi o mocy 62,5 MVA, 110/30/10 kV.

Wszystkie poważniejsze stacje transformatorowe podwyższające i obniżające mają staią obsługę. Kioski transformatorowe miejskie i wiejskie oraz mniejsze przetwórnie obniżające pracują z tzw. dyżurem domowym.

Powyżej podaliśmy, że przepięcia piorunowe przenoszą się z bardzo dużą prędkością wzdłuż przewodów linii napowietrznej i zagrażają urządzeniom elektroenergetycznym zainstalowanym w stacjach, a przede wszystkim transformatorom. Aby przepięcia te nie były niebezpieczne dla izolacji urządzeń zainstalowanych w stacjach, sto su jemy urządzenia odgromowe zmniejszające wartość szczytową oraz stromość przepięć. Największe zastosowanie do ochrony stacji przed przepięciami piorunowymi mają obecnie odgromniki zaworowe. Działanie ich polega na odprowadzaniu do ziemi ładunków fali przepięciowej z przewodu trafionego przez piorun. Przez to zmniejszamy napięcie w tym przewodzie do wartości niegroźnej dla izolacji urządzeń zabudowanych w stacji.